Το σεισμικό τόξο της Ελλάδας

Το ελληνικό τόξο ξεκινώντας από την Κεφαλονιά, διασχίζει το νότιο Ιόνιο ανατολικά της Πελοποννήσου και περνώντας νότια της Κρήτης καταλήγει στη Ρόδο. Εδώ τα Ρίχτερ χτυπούν με μεγέθη που φθάνουν ακόμη και τους 7,5 βαθμούς. Είναι το όριο επαφής και σύγκλισης της αφρικανικής με την ευρασιατική λιθοσφαιρική πλάκα, που η πρώτη βυθίζεται με ταχύτητα περίπου 4,5 εκατοστών τον χρόνο κάτω από τη δεύτερη, και είναι αυτή η τιτάνια «μάχη» των πλακών στο Νότιο Αιγαίο η κύρια αιτία εκδήλωσης των περισσότερων σεισμών στην Ελλάδα.

Δημοσιεύτηκε από: ΡΑΒΔΑ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ

Η μεγαλύτερη σεισμική δραστηριότητα παρουσιάζεται στο δυτικό τμήμα του Ελληνικού Τόξου, όπου και σημειώθηκαν οι πρόσφατες ισχυρές δονήσεις στον θαλάσσιο χώρο νοτίως της Καλαμάτας και μεταξύ Λευκάδας - Πρέβεζας. Στο δυτικότερο άκρο του Ελληνικού Τόξου, εντοπίζεται και το σεισμικό «τρίγωνο του διαβόλου», ένας χώρος με ιδιαίτερα τεκτονικά χαρακτηριστικά που τον κατατάσσουν στην πρώτη θέση της λίστας των περιοχών υψηλότερης σεισμικότητας στο Αιγαίο και στην Ευρώπη.

Κατά μήκος των ακτών της Δυτικής Ελλάδας από την Κέρκυρα ως τη Δυτική Κρήτη, η σεισμική δραστηριότητα μπορεί να διακριθεί γενικά σε τρεις περιοχές.
       

Η πρώτη περιοχή βρίσκεται βορείως της Λευκάδας και η σεισμική δραστηριότητα εκεί οφείλεται σε συμπιεστικές δυνάμεις περίπου ανατολικής - δυτικής διεύθυνσης (κάθετες στη διεύθυνση των ακτών της Δυτικής Ελλάδας).
      

Η δεύτερη περιοχή βρίσκεται νοτίως της Κεφαλονιάς και αποτελεί το δυτικό τμήμα του Ελληνικού Τόξου. Η σεισμική δραστηριότητα εκεί οφείλεται στη σύγκλιση μεταξύ της αφρικανικής πλάκας και του Αιγαίου και της κατάδυσης της πρώτης κάτω από τη δεύτερη. Αποτέλεσμα της κατάδυσης αυτής είναι και η εκδήλωση σεισμικής δραστηριότητας ενδιαμέσου βάθους (εστιακά βάθη σεισμών μεγαλύτερα των 60 χιλιομέτρων) κάτω από την Πελοπόννησο και ανατολικά αυτής ­ περίπου ως τον χώρο των Κυκλάδων.
        

Η τρίτη περιοχή βρίσκεται μεταξύ των δύο προηγούμενων, στον ευρύτερο χώρο της Κεφαλονιάς, από τη Ζάκυνθο ως τη Λευκάδα. Η σεισμική δραστηριότητα εδώ εκδηλώνεται κυρίως κατά μήκος ενός ρήγματος, το οποίο έχει διεύθυνση βορειοανατολική - νοτιοδυτική. Με άλλα λόγια, η σεισμική δραστηριότητα στον χώρο αυτό εκδηλώνεται επειδή έχουμε μια οριζόντια κίνηση του χώρου νοτίως του ρήγματος προς τα νοτιοδυτικά (προς τη Μεσόγειο) και του χώρου βορείως του ρήγματος προς τα βορειοανατολικά (προς την Πίνδο). Η συνολική σχετική κίνηση κοντά στο ρήγμα αυτό είναι της τάξεως των 25 χιλιοστών ανά έτος.

       Χαρακτηριστικό της σεισμικής δραστηριότητας στη Δυτική Ελλάδα που οφείλεται στις τεκτονικές ιδιότητες της περιοχής, είναι ο μεγάλος αριθμός μικρών και ενδιαμέσου μεγέθους σεισμών αλλά και η μεγαλύτερη συχνότητα γένεσης ισχυρών, καταστρεπτικών σεισμών. Έτσι παρά το γεγονός ότι στον χώρο αυτό τα μεγέθη των μεγαλύτερων σεισμών είναι λίγο μικρότερα από ό,τι σε άλλες περιοχές του ελληνικού χώρου, ο σεισμικός κίνδυνος είναι σαφώς μεγαλύτερος εξαιτίας της συχνότητας γένεσης σεισμών ικανών να προκαλέσουν καταστροφές. Μετά τη γένεση του ισχυρού σεισμού στην Τουρκία είναι γεγονός ότι επηρεάστηκε η σεισμικότητα όλου του ελληνικού χώρου. Σε διάφορες περιοχές μάλιστα, συμπεριλαμβανομένης και της Δυτικής Ελλάδας, εκδηλώθηκε σεισμική δραστηριότητα αμέσως μετά την άφιξη των σεισμικών κυμάτων από την Τουρκία.
     

        Τέτοιες μεταβολές έχουν παρατηρηθεί αρκετές στο παρελθόν με βάση τόσο τις ενόργανες μετρήσεις όσο και τα ιστορικά δεδομένα. Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι η σεισμική δραστηριότητα δεν εκδηλώνεται χρονικά πάντα με τον ίδιο τρόπο, αλλά διακρίνονται περίοδοι ύφεσης και έξαρσής της. Οι παρατηρήσεις αυτές αλλά και τα συμπεράσματα μελετών που αφορούν στη μεσοπρόθεσμη πρόγνωση σεισμών με τη χρήση σύγχρονων μεθοδολογιών μπορούν να δώσουν σημαντικά στοιχεία και να συμβάλουν αποτελεσματικά στη μείωση του σεισμικού κινδύνου.

       Η μεγάλη σεισμικότητα της Ελλάδας (η χώρα μας κατέχει την έκτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη και την πρώτη στην Ευρώπη) οφείλεται στα ιδιαίτερα γεωλογικά χαρακτηριστικά της, τα οποία έχουν διαμορφωθεί από τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

       Η Τουρκία κινείται δυτικά προς το Αιγαίο με ταχύτητα 25 χιλιοστά τον χρόνο  κατά μήκος του ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας. Το Αιγαίο ακολουθεί την κίνηση αυτή και κινείται με την ίδια ταχύτητα σε σχέση με την Ευρώπη κατά μήκος της τάφρου του Βορείου Αιγαίου προς τα δυτικά. Ταυτόχρονα όμως το Αιγαίο, λόγω εσωτερικής παραμόρφωσης, επεκτείνεται προς

τα νότια (με μια ταχύτητα η οποία φθάνει περίπου τα 10 χιλιοστά ανά έτος). Με τον τρόπο αυτό, ο ρυθμός ολίσθησης στο νότιο τμήμα του φθάνει ως τα 35 χιλιοστά το έτος, περίπου, με διεύθυνση βορειοανατολικά - νοτιοδυτικά. Επειδή και η Αφρική κινείται προς τα βόρεια (με ταχύτητα 10 χιλιοστά ανά έτος), ο ρυθμός σύγκλισης μεταξύ της αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας με εκείνης του Αιγαίου είναι της τάξεως των 45 χιλιοστών το έτος, με αποτέλεσμα τη διαρκή επέκταση του Αιγαίου.
     

        Επιπλέον δυτικά του ελληνικού χώρου (στην περιοχή βόρεια της Κεφαλονιάς), η Απουλία μικροπλάκα (Βόρειο Ιόνιο - Αδριατική) εκτελεί μια αριστερόστροφη κίνηση και το ανατολικό της όριο συγκρούεται με την Πίνδο.
Όλες αυτές οι παραπάνω κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών που σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελούν και την κύρια αιτία της σεισμικής δραστηριότητας που εκδηλώνεται στον ελληνικό χώρο «συναντώνται» στην περιοχή της Κεφαλονιάς, γεγονός που έχει αποτέλεσμα στον χώρο αυτό να παρουσιάζεται και η μεγαλύτερη σεισμικότητα της ευρύτερης περιοχής του Αιγαίου, ολόκληρης της Ελλάδας και κατ' επέκταση της Ευρώπης.

Τα μεγαλύτερα σεισμικά γεγονότα στην Ελλάδα τον περασμένο αιώνα

      Η Ελλάδα, με βάση τα στατιστικά στοιχεία, από άποψη σεισμικότητας κατέχει την πρώτη θέση στη Μεσόγειο και την Ευρώπη και την έκτη θέση σε παγκόσμιο επίπεδο, μετά την Ιαπωνία, Νέες Εβρίδες, Περού, νησιά Σολομώντα και Χιλή.

       Οι περιοχές οι οποίες έχουν μάθει να ζουν με τους σεισμούς είναι το Νότιο Ιόνιο  και η Πελοπόννησος, ενώ σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία – παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα ευρισκόμενη ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία, συνθλίβεται και από τις δύο τεκτονικές πλάκες και παρουσιάζει σεισμική διέγερση – δεν έχουν σημειωθεί μεγάλες καταστροφές σε σχέση με αντίστοιχης κλίμακας σεισμούς σ’ άλλες χώρες.

  

       Η μεγαλύτερη σεισμική δόνηση στην Ελλάδα τα τελευταία εκατό χρόνια είναι ο σεισμός μεγέθους 7.2R που έγινε στις 12 Αυγούστου 1953 στην Κεφαλονιά.  Η χρονιά αυτή έφερε μεγάλα σεισμικά πλήγματα στο Ιόνιο πέλαγος. Στις 7 Αυγούστου έγινε η πρώτη δόνηση αισθητή σε Κεφαλονιά και Ιθάκη. Στις 10 Αυγούστου γίνεται επιπλέον αισθητός ο σεισμός και στην Ζάκυνθο. Οι σεισμικές δονήσεις συνεχίστηκαν. Στις 12 Αυγούστου στις 09:29 έγινε ένας σεισμός και μετά από λίγη ώρα ένας άλλος. Αυτοί οι δύο κατέστρεψαν εξολοκλήρου το Αργοστόλι και το Ληξούρι. Ο απολογισμός ήταν 476 νεκροί, 2.412 τραυματίες και τεράστιες υλικές καταστροφές. «Σε σύνολο 33.000 σπιτιών που υπήρχαν τότε στα νησιά αυτά, υπήρξα 27.659 καταρρεύσεις, σοβαρές υλικές καταστροφές σε 2.780 σπίτια κα ελαφρές σς 2.394 σπίτια». Αυτά αναφέρονται στο βιβλίο «Οι σεισμοί της Ελλάδας» των κ. Βασίλη και Κατερίνα Παπαζάχου.

  

Εικ.1 Η ολοσχερώς κατεστραμμένη εκκλησία της Παναγιάς της Φανερωμένης στη Ζάκυνθο από το φοβερό σεισμό της Κεφαλονιάς το 1953.

       

       Με βάση την εκδήλωση του φαινομένου κατά την χρονολογική σειρά οι ισχυρότεροι σεισμοί ήταν αυτός στον Άγιο Ευστράτιο 7.1R (19/02/1968) με 20 νεκρούς και την κατάρρευση 175 κτιρίων, ο σεισμός στο χωριό Στίβο Θεσσαλονίκης 6.5R (20/06/1978) με 45 νεκρούς και 9.480 κτίρια της ευρύτερης περιοχής με σοβαρές βλάβες, ο σεισμός στον Αλμυρό του Βόλου 6.5R (09/07/1980), χωρίς νεκρούς αλλά με 5.333 κτίρια κατεστραμμένα σε Μαγνησία, Φθιώτιδα και Θεσσαλία. Έναν χρόνο μετά έχουμε το σεισμό τω 6.7R στις Αλκυονίδες (24/02/1981) με 20 νεκρούς, 500 τραυματίες και 22.554 κτίρια με μεγάλες ζημίες στις περιοχές της Κορινθίας, Βοιωτίας, Αττικής, Φωκίδας και Εύβοιας. Στις 13/06/1986 εκδηλώνεται ο πολύκροτος σεισμός της Καλαμάτας 6.0R με 20 νεκρούς, δεκάδες τραυματίες, χιλιάδες άστεγους και πάνω από 9.000 κτίρια να έχουν κριθεί κατεδαφιστέα. Μόλις το 28% των κτιρίων της Καλαμάτας έμεινε ανέπαφο.

Εικ.2 Τα συντρίμμια της οικοδομής που κατέρρευσε στην πλατεία Ιπποδρομίου στη Θεσσαλονίκη από το μεγάλο σεισμό 6.5R το 1978.

       Εικοσιέξι νεκρούς και μεγάλες καταστροφές άφησε και ο σεισμός στο Αίγιο 6.1R στις 15/06/1995 ενώ ο σεισμός με τους περισσότερους τραυματίες τα τελευταία χρόνια (1.600) ήταν αυτός της Πάρνηθας στις 07/09/1999. Ο απολογισμός του σεισμού αυτού, της τάξεως των 5.9R , που συγκλόνισε την πρωτεύουσα ήταν 143 νεκροί, εκτεταμένες ζημιές ενώ 85 ακόμα άτομα απεγκλωβίστηκαν ζωντανά από τα συντρίμμια.

Εικ.3 Σεισμός της Πάρνηθας 07/09/1999 5.9R.

Eικ.4 Προσπάθειες απεγκλωβισμού από τον φονικό σεισμό της Πάρνηθας στις 07/09/1999 5.9R.

       Μπορεί ο σεισμός στην Κεφαλονιά να ήταν ο πιο τραγικός, αλλά σε επίπεδο ρίχτερ, ο μοναδικός σεισμός που έχει φτάσει τα 8.0R και έχει καταχωρηθεί ως τον πιο δυνατό στη σύγχρονη Ελλάδα, είναι αυτός της Ρόδου, το 1926. Ο σεισμός κατέστρεψε εντελώς τον Αρχάγγελο της Ρόδου ενώ πολύ ισχυρός ήταν στο Ηράκλειο στη Μικρά Ασία, στην Αλεξάνδρεια, στο Κάιρο ενώ έγινε αισθητός στην Ανατολική Ιταλία, Σκόπια, Κωνσταντινούπολη, Κύπρο κ.α. Συνολικά κατέρρευσαν 3.200 σπίτια ενώ 550 έπαθαν ανεπανόρθωτες βλάβες. Ενώ το αρχαιολογικό μουσείο της Ρόδου έπαθε σημαντικές ζημιές. Οι τραυματίες δεν υπολογίζονται και οι νεκροί ήταν περίπου μια ντουζίνα.

Ακόμα ένας ισχυρός σεισμός σημειώθηκε στη Χαλκιδική το 1932, όπου οι τραυματίες άγγιξαν το μέγεθος των 669 ατόμων, ενώ οι νεκροί ξεπέρασαν τους 160. Οι δύο μετασεισμοί που ακολούθησαν μετά τον κύριο των 7 ρίχτερ, είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή του Στρατωνίου και της Ιερισσού, ενώ συνολικά 4.106 σπίτια κατέρρευσαν κι άλλα 3.218 υπέστησαν σοβαρότατες βλάβες. Μεγάλη καταστροφή και στο Άγιον Όρος στο οποίο μόνο 2 μονές άντεξαν.

Ημερομηνία	Περιοχή	Μέγεθος	Θύματα
8 Ιουνίου1804	Πάτρα	6.6	10
16Φεβρουαρίου1810	Κρήτη	7.8	2.500
23Αυγούστου1817	Αίγιο	6.5	65
19Ιανουαρίου1825	Λευκάδα	6.7	24
5 Μαΐου 1829	Δράμα	7.3	10
30 Οκτωβρίου 1840	Χάλκη	6.5	600
11 Οκτωβρίου 1845	Λέσβος	6.8	1
11 Ιουνίου 1846	Μεσσήνη	6.5	30
18 Αυγούστου 1853	Θήβα	6.8	13
12 Οκτωβρίου 1856	Ρόδος	8.2	618
29Φεβρουαρίου1858	Κόρινθος	6.7	21
6 Ιουνίου 1861	Κορινθιακός κόλπος	6.7	20
23 Ιουλίου 1865	Λέσβος	6.7	10
4Φεβρουαρίου1867	Κεφαλονιά	7.2	224
7 Μαρτίου 1867	Λέσβος	6.8	550
28Δεκεμβρίου1869	Λευκάδα	6.6	15
1 Αυγούστου 1870	Αράχοβα	6.8	117
3 Απριλίου 1881	Χίος	6.4	3.350(4.200 νεκροί)
27 Ιουνίου 1886	Φιλιατρά	7.5	326
25Οκτωβρίου1889	Λέσβος	6.7	36
9Φεβρουαρίου1893	Σαμοθράκη	6.8	1
17 Απριλίου 1893	Ζάκυνθο	6.4	23
23 Μαΐου 1893	Θήβα	6.2	2
27 Απριλίου 1894	Αταλάντη	7.0	225
14 Μαΐου 1895	Παραμυθιά Θεσπρωτίας	6.3	75
11 Αυγούστου 1903	Κύθηρα	7.9	14
11 Αυγούστου 1904	Σάμος	6.8	4
27 Νοεμβρίου 1914	Λευκάδα	6.3	16
26 Ιουνίου 1926	Ρόδος	8.0	12
22 Απριλίου 1928	Κόρινθος	6.3	20
26 Σεπτεμβρίου1932	Ιερισσός	7.0	161
23 Απριλίου 1933	Κως	6.6	200
25Φεβρουαρίου1935	Κρήτη	7.0	8
22 Ιουλίου 1938	Ωρωπός	6.0	18
1 Μαρτίου 1941	Λάρισα	6.3	40
6 Οκτωβρίου 1947	Μεσσηνία	7.0	3
22 Απριλίου 1948	Λευκάδα	6.5	10
23 Ιουλίου 1949	Χίος	6.7	11
12 Αυγούστου 1953	Αργοστόλι	7.2	476
30 Απριλίου 1954	Σοφάδες	7.0	25
19 Απριλίου 1955	Βόλος	6.2	1
9 Ιουλίου 1956	Αμοργός	7.5	53
25 Απριλίου 1957	Ρόδος	7.2	18
9 Μαρτίου 1965	Αλόννησος	6.1	2
31 Μαρτίου 1965	Αγρίνιο	6.8	6
4 Απριλίου 1965	Αρκαδία	6.1	18
6 Ιουλίου 1965	Κορινθιακός κόλπος	6.3	1
5 Φεβρουαρίου1966	Λίμνη Κρεμαστών	6.2	1
29 Οκτωβρίου 1966	Κατούνα Αιτωλοακαρνανίας	6.0	1
1 Μαΐου 1967	Δροσοπηγή Ιωαννίνων	6.4	9
19Φεβρουαρίου1968	Άγιος Ευστράτιος	7.1	20
22 Ιουνίου 1978	Θεσσαλονίκη	6.5	45
24Φεβρουαρίου1981	Αλκυονίδες	6.7	20
13 Σεπτεμβρίου1986	Καλαμάτα	6.0	20
15 Ιουνίου 1995	Αίγιο	6.1	26
7 Σεπτεμβρίου 1999	Πάρνηθα	5.9	143
8 Ιουνίου 2008	Ανδραβίδα	6.5	2

 

Υπόμνημα:
 5.0 – 6.0 ρίχτερ λευκό χρώμα

 6.0 – 6.9 ρίχτερ κίτρινο χρώμα

 7.0 ρίχτερ κόκκινο χρώμα

7.1 – 8.5 ρίχτερ σκούρο κόκκινο χρώμα

Οι σεισμοί στην Ελλάδα κατά την Αρχαιότητα

·       «Μεγάλος σεισμός έγινε τη νύχτα της 21^ης Ιουλίου σ’ όλη τη Γη», αναφέρει ο ιστορικός Θεοφάνης για τον μεγαλύτερο σεισμό της Μεσογείου, μεγέθους 8.2 Ρίχτερ που έγινε το 365 μ.Χ. στο ρήγμα της Ελαφονήσου.

·       «Στην Αλεξάνδρεια, το θαλάσσιο κύμα σήκωσε τόσο ψηλά τα πλοία που ήταν προσορμισμένα στο λιμάνι, ώστε έφτασαν στις ψηλές οικοδομές και τα τείχη και έπεσαν μέσα στις αυλές και στα δωμάτια. Κατόπιν υπαναχώρησε η θάλασσα και έμειναν στην ξερά. Οι κάτοικοι έτρεξαν για να κάνουν πλιάτσικο, να αρπάξουν τα φορτία των πλοίων, αλλά το θαλάσσιο κύμα επανήλθε και τους έπνιξε όλους. Άλλοι ναυτικοί διηγούνται ότι την ημέρα εκείνη και ενώ βρίσκονταν στο μέσο της Αδριατικής, ξαφνικά κάθισε το πλοίο στον πυθμένα της θάλασσας και ύστερα από κάμποση ώρα επανήλθε το νερό και έτσι επέπλευσαν».

·       Ο Κεδρηνός προσθέτει ότι το κύμα υποχώρησε στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας και τα πλοία έμειναν στην ξηρά. «Έτρεξε τότε περίεργο πλήθος να δει το παράδοξο θέαμα, αλλά το κύμα επανήλθε και καταποντίστηκαν πέντε χιλιάδες άνθρωποι. Σε Κρήτη, Αχαΐα, Βοιωτία, Ήπειρο και Σικελία πολλά μέρη χάθηκαν επειδή η θάλασσα ανέβηκε και τα πλημμύρισε. Πλοία εκσφενδονίστηκαν πάνω στα βουνά μέχρι και εκατό στάδια».

·       Ένας άλλος ιστορικός, ο Χιώτης, αναφέρει ότι «οι κορυφές του Ταϋγέτου ράγισαν, ο ναός του Δία στην Ολυμπία γκρεμίστηκε, το ίδιο και κτίρια, τείχη, οχυρώματα και στήλες», ενώ, επικαλούμενος τον παλαιότερο ιστορικό Γίββωνα, γράφει ότι «σείστηκε το μεγαλύτερο μέρος του ρωμαϊκού κόσμου και τα μεγάλα κύματα κατέπνιξαν τους κατοίκους στα παράλια της Δαλματίας, της Ελλάδας και της Αιγύπτου».

·       Στις 7 Οκτωβρίου του 1650, ισχυρός σεισμός μεγέθους 6.8 Ρίχτερ, στη Σαντορίνη, για τον οποίο υπάρχουν μαρτυρίες των ιστορικών Perry, Mallet, Siemberg, Αντωνοπούλου και Βέη. «Οι δονήσεις άρχισαν το 1649 και συνοδεύονταν από πρωτοφανή άνοδο της θερμοκρασίας. Στις 14 Σεπτεμβρίου άρχισαν νέες δονήσεις μέχρι το τέλος του μηνός και κορυφώθηκαν μεταξύ 27 και 29 Σεπτεμβρίου, οπότε έγινε και η πιο βίαιη», αναφέρεται.
«Συνοδεύονταν από υπόγεια ηφαιστειακή έκρηξη με μεγάλη ποσότητα σποδού που μόλις έφτανε στην επιφάνεια του νερού. Σχηματίστηκε νησίδα με κρατήρα από όπου εκσφενδονίζονταν πελώριοι πυρακτωμένοι λίθοι, άφθονο πυροκλαστικό υλικό και κυρίως ηφαιστειακή σποδός. Η ηφαιστειακή τέφρα μεταφέρθηκε μέχρι τη Μικρά Ασία όπου κάλυψε τα φύλλα των δένδρων με ένα λεπτό στρώμα. Από τα δηλητηριώδη αέρια πέθαναν σαράντα χωρικοί και πολλά ζώα και πτηνά. Αρκετά κατοικίδια ζώα έχασαν το φως τους για 8-9 ημέρες. Ένα πλοίο που παρέπλεε το ακρωτήρι Κολούμπο ακινητοποιήθηκε από την ελαφρόπετρα που επέπλεε και το εννεαμελές πλήρωμα του βρήκε τραγικό θάνατο. Το θαλάσσιο κύμα που δημιουργήθηκε έφτασε τα 30 μέτρα στη δυτική ακτή της Πάτμου. Στη Σίκινο, η θάλασσα υποχώρησε 180 μέτρα. Στη Σαντορίνη, καταστράφηκαν σπίτια και σε περισσότερα από 200 κατέρρευσαν οι θολωτές στέγες. Η δόνηση έγινε αισθητή μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Στις 6 Οκτωβρίου η έκρηξη άρχισε να ελαττώνεται. Στις 4 Νοεμβρίου παρατηρήθηκε νέα έξοδος καπνού, ενώ στις 6 Δεκεμβρίου άρχισε η αποκατάσταση της ησυχίας. Έγινε κατάδυση της ηφαιστειογενούς νησίδας και στη θέση της παρέμεινε από τότε ο ύφαλος σε βάθος 18 μέτρων που ονομάστηκε Κολούμπος».  

Βιβλιογραφία:
    

Ø    http://www.athensbars.gr

Ø    http://el.wikipedia.org

Ø    http://www.meteoclub.gr

Ø    http://www.tovima.gr

Ø    http://www.iefimerida.gr